Bocznice Krakowa - cz.3 - LK91 [1] (dawna Kolej Karola Ludwika)

W 1851 roku, 3 lata po uruchomieniu pierwszej kolei z Mysłowic do Krakowa, zadecydowano o jej przedłużeniu na wschód do stolicy Galicji - Lwowa. Linia przebiegała przez Kraków i Podgórze wysokim nasypem co utrudniało budowę tutaj potencjalnych bocznic.

* * *

1. Tor postojowy/wyciągowy na nasypie za stacją Kraków

Wyłącznie uprzywilejowana Kolej Galicyjska im. Karola Ludwika (niem. k.k.priv. Galizische Carl Ludwig-Bahn, CLB), której budowę rozpoczęto w 1853 roku została uruchomiona w 1856 roku na odcinku z Krakowa do Dębicy. W kolejnych latach była przedłużana do kolejnych miast, aby w 1861 roku dotrzeć do Lwowa. Z hali dworcowej krakowskiego dworca wybiegała ona trzema torami, które łączyły się w jeden już za przejazdem z ulicą Lubicz. Ta przesunięta głowica dworca była źródłem utrudnień w ruchu na tej ulicy. Szlabany musiały być opuszczane nie tylko na czas przejazdu pociągów ale również podczas prac manewrowych parowozów. W latach 1896-98 ulica Lubicz została obniżona aby odtąd przebiegać bezkolizyjnie torami. Wiadukt kolejowy nazywano na cześć swojego budowniczego - przekopem Talowskiego. Wiadukt jest dość szeroki - dziś mieszczą się na nim 4 tory, ale kiedyś były 3. Oprócz dwóch torów szlakowych także jeden wyciągowy, który był wykorzystywany do postoju lokomotyw a wcześniej nawet krótkich składów pociągów.

Pociąg na jednym z torów wybiegających ze stacji Kraków Główny.
(W głebi widoczna charakterystyczna łukowa hala peronowa sprzed przebudowy z roku 1934)
Po prawej stronie posterunek zwrotnicowego.
Fotografia: NAC

Szybka budowa linii kolejowej do Lwowa była spowodowana napiętą sytuacją międzynarodową - wybuchem Wojny Krymskiej a tym samym pogorszeniem stosunków pomiędzy Austrią a Rosją. Przez liczne karpackie rzeki były przerzucane tymczasowe mosty drewniane (tzw. amerykańskie). W Krakowie powstały dwa mosty nad Wisłą z których pierwszy (nad korytem starej Wisły - zasypanym w 1880 roku) zbudowano jako kamienno-ceglany z łukowymi przęsłami. Most ten przetrwał aż do 2021 roku, kiedy go rozebrano i odbudowano ale w nowej poszerzonej do 4 torów odsłonie. W ramach modernizacji linii kolejowej zamieniono też część pokrytego zielenią nasypu na niezbyt urodziwą betonową estakadę, za tuż za zrekonstruowanym mostem/wiaduktem zbudowano nowy , nieco skromnie wyposażony przystanek pasażerski "Kraków-Grzegórzki".

Już nieistniejący budynek posterunku odgałęźnego dawnej linii kocmyrzowskiej
(która do 1974 roku odchodziła w lewo).
W głębi widoczny most kolejowy i przystanek Zabłocie w przebudowie - 2017 rok.
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

Drugi z mostów nad Wisła został zbudowany w 1864 roku jako stalowy (przęsła gęstożebrowe systemu Schiffkorna) na kamiennych filarach. Przęsła te wymieniono na nowocześniejsze kratownicowe w 1884 - a ich podwójny zestaw umożliwiał uruchomienie ruchu dwutorowy - co ostatecznie nastąpiło w 1892 roku. Tuż przed mostem w 1899 roku zlokalizowano posterunek odgałęźny linii kolejowej Kraków- Kocmyrzów, która zbiegała z nasypu ostrym łukiem. Odgałęzienie to zlikwidowano w 1974 roku. Także most został przebudowany w 1992 roku, kiedy kratownicowe przęsła wymieniono na nowoczesne - blachownicowe. Te jednak miały stosunkowo krótki żywot i już w 2018 roku rozpoczęto ich demontaż zastępując w pełni sprawną przeprawę aż trzema nowymi mostami... (Kto bogatemu zabroni?)

Niezrealizowane projekty stacji kolejowej w Podgórzu z 1878 i 1879 roku.
Ilustracje: ANK, sygn. P 964

Z drugiej strony Wisły Kolej Karola Ludwika przebiegała przez miasto Podgórze. Niestety przez wiele lat pierwszą stacją za mostem był dopiero "Bierzanów". Podgórze czyniło wieloletnie starania aby taką stację (ładownię lub punkt ekspedycyjny) zbudować - niestety bezskutecznie. Najbliższy realizacji był projekt z 1878 roku, który zakładał budowę stacji wzdłuż ulicy Nadwiślańskiej i brzegu Wisły. Tor do stacji miał zbiegać z nasypu łukiem. Projekt ten nie doczekał się realizacji z uwagi na budowę w 1884 roku Kolei Transwersalnej i stacji węzłowej "Podgórze" (później "Podgórze-Płaszów"). Na nasypie przebiegającym przez miasto jeszcze w 1901 roku planowano budowę przystanku pasażerskiego ale ten realizacji doczekał się dopiero w.. 1979 roku. Przystanek "Kraków-Zabłocie" w latach 2015-2022 przechodził wielokrotną przebudowę przybierając ostatecznie kuriozalną "bizantyjską" formę. Tuż za tym przystankiem w latach 2016-17 zbudowano bezkolizyjne odgałęzienie przebiegającej estakadą linii kolejowej w kierunku Skawiny (połączenie z LK94).

Przystanek "Zabłocie" w 2013 roku - przed drastyczną przebudową.
Na pierwszym planie tor prowadzący do towarowej stacji "Wisła".
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

2. Stacja towarowa "Podgórze-Wisła" i bocznica rzeźni podgórskiej

Własnej stacji towarowej Podgórze doczekało się dopiero w 1910 roku. Stacja nazwana "Podgórze-Wisła" ulokowana była na brzegu Wisły prostopadle do linii Kraków Lwów od strony Zabłocia. Tor prowadzący do tej stacji wybiegał z północnej głowicy stacji Płaszów równolegle do nasypu linii lwowskiej ale niżej. Po II wojnie światowej nad ul. Płaszowską (dziś Powstańców) tor dojazdowy przeniesiono na wiadukt - aby nie blokować ruchu na tej ważnej ulicy prowadzącej już do Nowej Huty. Tor skręcał łukiem pomiędzy zabudowaniami rzeźni i garbarni, a po minięciu ulicy Zabłocie zaczynał się teren stacji. Długość linii dojazdowej wynosiła 1520 metrów.

Plan stacji Podgórze-Wisła z 1910 roku
z naniesionym projektem przebudowy rampy.
Ilustracja: ANK, sygn. 29/53/58

Pierwotnie na stacji „Wisła” znajdowały się tylko dwa tory (zasadniczy i boczny) o długości 250 m. kończące się przed wałem twierdzy (obecnie ul. Romanowicza) Na stacji znajdowała się rampa o długości 70 m. z wjazdem od zachodu z parterowym budynkiem mieszczącym biuro dyżurnego ruchu oraz magazyny. Stacja miała odciążać w ruchu towarowym stację płaszowską ale głównym powodem jej powstania były restrykcyjne przepisy dot. transportu zwierząt rzeźnych. Stąd też pierwsza bocznica stacji Wisła, wybiegająca na zachód, prowadziła do funkcjonującej od 1882 roku Rzeźni Podgórskiej.

Tor prowadzący do stacji "Wisła" w 1997 roku.
Po prawej ogrodzenie dawnej garbarni, po lewej zabudowania dawnej rzeźni.
Jej bocznica już nie istnieje, tak jak równolegle poprowadzony ślepy tor wyciągowy.
Fragment zdjęcia: bazakolejowa.pl

Stacja "Wisła" dość szybko stała się mało przepustowa. Dlatego pod koniec lat 20-tych przeprowadzono jej rozbudowę. Na wschód od starej rampy zbudowano nową grupę 5 torów postojowych z placami ładunkowymi po obu ich stronach. Obok przejazdu na ul. Zabłocie zbudowano dwupiętrowy, modernistyczny budynek ekspedycji towarowej. Z zachodniej głowicy wyprowadzono tzw. tor oblotowy, który prowadził wzdłuż ulicy Romanowicza (dawnym wałem fortecznym) i włączał się do toru dojazdowego za ulicą Dekerta. Tor ten ułatwiał obieg składów towarowych bez potrzeby przepinania lokomotywy na drugi koniec pociągu.

Fragment mapy topograficznej z 1934 roku.
Widoczne bocznice stacji "Wisła" oraz tzw. tor oblotowy wzdłuż ul Romanowicza.

Od początku swojego istnienia stacja Podgórze-Wisła obsługiwała kilka już istniejących lokalnych zakładów przemysłowych ale obecność stacji przyczyniła się do szybkiej budowy nowych fabryk i magazynów na terenie Zabłocia. Coraz więcej z nich budowało też własne bocznice. W połowie lat 60-tych stacja Wisła obsługiwała 31 przedsiębiorstw.

3. Bocznice do portu zimowego

Jednym z powodów lokalizacji i budowy stacji towarowej stacji Podgórze-Wisła był zamiar wykorzystania jej do obsługi zaplanowanego ogromnego portu śródlądowego. Port ten miał być elementem imponującej inwestycji - budowy kanału żeglownego Wisła-Dunaj. Prace rozpoczęto w 1904 roku - w Krakowie ich częścią były budowane od 1907 roku bulwary wiślane. Port pierwotnie planowano na Dębnikach ale ostatecznie wybrano lokalizację w Płaszowie - w miejscu dawnego meandru Wisły. Wojna światowa pokrzyżowała te plany, chociaż pierwotnie kontynuowano prace nawet po jej wybuchu.

Stacja Wisła i projekt śródlądowego portu w Płaszowie na planie Krakowa z 1916 roku.

Po wojnie z czasem zarzucono koncepcję tak rozbudowanego portu, zaplanowano budowę jedynie jednego basenu – tzw. portu zimowego i stoczni. Inwestycję tę zrealizowano w pełni dopiero po II wojnie, ale już wcześniej w latach 20-tych z wschodniej głowicy stacji wybudowano 1,5 km tor prowadzący na teren przyszłego portu, który był wykorzystywany przy jego budowie. Po wojnie z toru tego odchodziły osobne bocznice do:

• Przedsiębiorstwa Budowy Stopnia Wodnego na Wiśle,
• Krakowskiej Stoczni Rzecznej,
• Zakładów Remontowych Maszyn Budowlanych
• Krakowskiego Zjednoczenia Budownictwa Wodno-Inżynieryjnego

Tor przecinający ulicę Portową prowadzący ze stacji Wisła na tereny dawnego portu zimowego.
Widoczny wiadukt pod ulicą Stoczniowców a za nim teren dawnej stoczni.

Z toru prowadzącego do portu wyprowadzono w 1932 bocznicę prowadzącą do jednostki wojskowej. Podczas II Wojny Światowej, z uwagi na budowę kolejowej obwodnicy, bocznice na teren jednostki wprowadzono od strony stacji Zabłocie. Tor do portu również poprowadzono w innym miejscu - bliżej Wisły.

4. Bocznica na bulwarze Podolskim

Około 1927 roku zbudowano także 2,5 km tor w kierunku zachodnim zlokalizowany na dolnym poziomie bulwaru Podolskiego. Tor ten przebiegał pod mostem kolei lwowskiej a sięgał aż ujścia rzeki Wilgi. Bocznica ta należała do Gminy Miasta Krakowa i miała służyć docelowo do przeładunku towarów ze statków cumujących przy bulwarze. Niestety brak planowanego jazu na Dąbiu utrudniał takie cumowanie. Tor był za to wykorzystywany przy budowie mostu Piłsudskiego a później również przy przebudowie ujścia rzeki Wilgi, mającego być początkiem kanału żeglownego Kraków - Śląsk. Tor ten skrócono po II wojnie - kończył się pod mostem Krakusa, a podczas przebudowy tego mostu (koniec lat 60-tych) bocznicę tę całkiem zlikwidowano.

Tor bocznicowy na bulwarze Podolskim w 1935 roku.
Widoczna kładka Francosa w miejscu mostu Podgórskiego.
(Dziś w jej miejscu funkcjonuje kładka o. Bernatka).
Zdjęcie: NAC

W 1976 roku uruchomiono nadbrzeże drobnicowe Żeglugi Krakowskiej, gdzie rozładowywano węgiel transportowany barkami ale także kruszywo. Do tej przystani także funkcjonowała kolejowa bocznica.

5. Bocznice przecinające ul. Zabłocie

Bodaj najstarszą fabryką Zabłocia było funkcjonujące od 1897 roku ulicy Romanowicza 5 Towarzystwo Przemysłowe dla Wyrobów Żelaznych w Krakowie. W 1910 roku uruchomiło ono ze stacji "Wisła" własną bocznicę kolejową przecinającą ulicę Zabłocie. Po II wojnie zakład ten działał najpierw jako spółdzielnia a później Fabryka Elementów Wyposażenia Budownictwa "Metalplast". Był to jeden z ostatnich zakładów Zabłocia korzystających z transportu kolejowego...

Tor bocznicowy fabryki "Metalplast" w 2005 roku.
(Dawniej Towarzystwo Przemysłowe dla Wyrobów Żelaznych).
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

W 1912 roku z Kazimierza na Zabłocie została przeniesiona Fabryka Siatek, Mebli, Konstrukcji Żelaznych i Wyrobów Ornamentalnych Kutych Józefa Goreckiego do obiektów wybudowanych przy ulicy Romanowicza 9. Również ta fabryka wybudowała własną bocznicę kolejową. W 1930 roku na jej terenach powstała Pierwsza Małopolska Fabryka Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych "Rekord" (w latach 1940-44 działająca jako Deutsche EmalienFabrik) też korzystające z tej bocznicy.

Bocznica składu węgla ul. Zabłocie 35.
W dalszej części prowadziła ona na teren Telpodu.
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

Po II wojnie światowej teren fabryki wraz z bocznicą zajęły Krakowskie Zakłady Elektroniczne Telpod. Bocznica ta była też wykorzystywana do zaopatrywania składu węgla, który funkcjonował na posesji Zabłocie 35.

6. Bocznice przecinające ul. Przemysłową

Posesję za garbarnią przy ul. Przemysłowej 8 od 1926 roku zajmował skład nafty, benzyny, olejów maszynowych i automobilowych Państwowej Fabryki Olejów Mineralnych "Polmin" z Drohobycza. Po wojnie do lat 70-tych skład ten był zarządzany przez Krakowskie Przedsiębiorstwo Obrotu Produktami Naftowymi - Centrala Produktów Naftowych (KPOPN - CPN). Oczywiście skład ten dysponował własną bocznicą kolejową odchodzącą od toru prowadzącego do stacji "Wisła". Bocznicę rozebrano z końcem lat 60-tych w związku z likwidacją składu paliw i przejęciem terenu przez firmę Miraculum.

Bocznica składu paliw firmy "Polmin" (po wojnie CPN).
W głębi widoczny budynek garbarni po pożarze w grudniu 1933 roku.
Zdjęcie: NAC

Wzdłuż ulicy Przemysłowej poprowadzono też tor prowadzący do bocznic innych fabryk w rejonie. Na posesji Przemysłowa 12, gdzie przed II wojną mieściły się m.in. Fabryka Kas Ogniotrwałych W.Fink i Fabryka Wyrobów Metalowych i Mechanizmów do Parasoli "Superior" znajdowała się krótka bocznica. W 1953 roku zbudowano tam biurowiec który stoi do tej pory (obecnie "Factory Park") a wkrótce po tym bocznicę zlikwidowano.

Bocznice przechodzące przez ul. Przemysłową w 2005 roku.
Prowadziły do (od lewej): Fabryki "Krakus",
Fabryki Mydła (później "Miraculum") i Młyna "Ziarno".
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

W 1919 roku przy ul. Zabłocie 21 postała firma "Wódki Krakowskie", przemianowana później na "Krakus". W zakładzie tym funkcjonowała gorzelnia, rafineria spirytusu, fabryka likieru, marmolady esensji oraz wytwórnia chemikaliów (m.in. potażu dla hut szkła). Po sąsiedzku, przy ul Zabłocie 23, od 1913 roku funkcjonowała Krakowska Fabryka Mydła C. Śmiechowskiego. W latach 20-tych do obu fabryk doprowadzono bocznice od tyłu, od ulicy Przemysłowej. Fabryka Krakus upadła podczas wielkiego kryzysu. Fabryka mydła działała prężnie nawet podczas II wojny, a po wojnie funkcjonowała jako Fabryka Kosmetyków Przedsiębiorstwo Państwowe "Pollena Miraculum", wchłaniając sąsiednie tereny - zarówno dawnej fabryki Krakus jak i składu paliw CPN. Zakład ten jednak "przeinwestował się" w latach 70-tych nie będąc w stanie dokończyć rozpoczętych inwestycji, a po roku 2000 zbankrutował...

Bocznica młyna "Ziarno" w 2006 roku.
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

Kolejną posesję przy ulicy Zabłocie 15 zajmowała Polska Wytwórnia Chleba Zdrowego "Ziarno" (młyn i piekarnia) założona w 1919 roku. Funkcjonowała tam również wytwórnia makaronu. Wyroby były sprzedawane w sieci 35 sklepów na terenie Krakowa. Młyn "Ziarno" działał w czasie II wojny oraz po niej - znacjonalizowany jako Młyny Zakładów Młynarskich "Ziarno" Zabłocie nr 2. Bocznica młyna "Ziarno" była jedna z najdłużej funkcjonujących - aż do 2001 roku. W tym samym roku przestał też funkcjonować sam młyn...

Lofty w dawnym młynie "Ziarno".
Widoczne szyny dawnej bocznicy.

Budynek młyna "Ziarno" został w latach 2008 - 2009 przebudowany na lofty (mieszkania w obiektach poprzemysłowych). Przy tej adaptacji wyeksponowano szyny dawnej bocznicy młyna. Niewiele już zostało elementów dawniej bardzo rozbudowanej infrastruktury kolejowej Zabłocia...

7. Bocznice przecinające ul. Romanowicza

Podczas rozbudowy stacji "Wisła" zlikwidowano tor oblotowy. Został on odcięty od stacji ale służył od 1950 roku jako bocznica oddziału Krakowskiej Fabryki Mebli z ulicy Zakopiańskiej. Teren tej fabryki został w latach 70-tych wchłonięty przez "Telod". W 1974 roku powstał tam ogromny budynek Zakładu Podzespołów i Urządzeń Technologicznych.

Dawny tor obiegowy stacji Wisła w 2019 roku.
W centrum dawny budynek fabryki Telpod.
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

Od dawnego toru obiegowego pod skosem przez ulicę Romanowicza biegła bocznica do założonych w 1925 roku Zakładów Cynkowniczych "Polcynk" przy ul. Romanowicza 15. Oprócz usług cynkowania (zbiorników, bojlerów) produkowano tam wyroby z blachy ocynkowanej np. wiadra. W 1948 fabryka ta została znacjonalizowana - znacznie zwiększono zatrudnienie i produkcję. W 2001 roku zakład został sprywatyzowany jako "D.G.M." i nadal produkuje wyroby ocynkowane - np. taśmy i drut.

Fragment mapy topograficznej z 1965 roku z bocznicami na Zabłociu: 

1. Stacja "Kraków Wisła"

2. Rzeźnia Podgórska

3. Tor prowadzący do portu wiślanego (po korekcie z 1943 roku)

4. Jednostka wojskowa

5. Gmina Miejska Kraków - tor na bulwarze podolskim

6. Nadbrzeże drobnicowego Żeglugi Krakowskiej

7. Przemysł Towarów Żelaznych S.A. (Metalplast)

8. Krakowska Fabryka Drutu i Wyrobów Żelaznych (Telpod)

9. Baza paliw Polmin (CPN)

10. Fabryka Wyrobów Metalowych - Przemysłowa 12

11. Przemysł Spirytusowy Krakus S.A.

12. Fabryka Mydła Śmiechowskiego (Miraculum)

13. Młyn "Ziarno"

14. Krakowska Fabryka Mebli

15. Zakłady Cynkownicze "Polcynk"

16. Fabryka Wyrobów Gumowych "Magna"

Ostatnia bocznica w tym rejonie prowadziła do założonej w 1934 roku Fabryki Wyrobów Gumowych "Magna" sp. z o.o. Podczas II wojny była to fabryka Siemens AG. Po wojnie - Krakowskie Zakłady Przemysłu Gumowego. Od lat 50-tych na posesji Romanowicza 19 funkcjonowały także warsztaty mechaniczne Krakowskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Przemysłowego oraz Krakowskich Zakładów Artykułów Gospodarczych Przemysłu Terenowego.

8. Bocznice znajdujące się za małą obwodnicą kolejową

W latach 1942-43 okupant niemiecki zbudował obwodnicę kolejową omijającą krakowski dworzec główny. Linia ta wybiegała z dworca Kraków-Płaszów i odbijając na północ przecinała Zabłocie na dwie części, aby nowym mostem kolejowym pokonać Wisłę i łukiem przez Dąbie, Olszę, Prądnik połączyć się z linią na Śląsk dopiero na wysokości Łobzowa. Z uwagi na tę magistralę dokonano korekty toru ze prowadzącego ze stacji "Wisła" do portu zimowego, przeprowadzając go pod pierwszym, suchym przęsłem nowego mostu wiślanego. Z drugiej strony nowej obwodnicy także powstały nowe bocznice.

Bocznica kolejowa przecinająca ul. Portową w 2006 roku.
W głębi budynek dawnej Chłodni Składowej.
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

W 1943 roku tuż za nasypem tej kolei zbudowano chłodnię i magazyny żywności. Ogromny surowy, modernistyczny budynek chłodni do tej pory stanowi dominujący architektoniczny akcent w tej okolicy. Do obiektu tego doprowadzono bocznicę od strony północnej, ale od południa istniał drugi tor bocznicowy - fragment dawnego toru do portu zimowego. Po wojnie funkcjonowała tam Chłodnia Składowa nr 1 (przejęta później przez Kombinat Rolno-Przemysłowy Igloopol z Dębicy). Przechowywano tam m.in. owoce cytrusowe. Tuż za chłodnią przy ul. Portowej swoją bocznicę posiadały też Miejskie Zakłady Terenowe Przemysłu Materiałów Budowlanych - Wytwórnia Prefabrykatów. Obecnie w tym miejscu funkcjonują dwie betoniarnie.

Silosy zbożowe i magazyny Państwowych Zakładów Zbożowych przy ul. Klimeckiego 8.
Obiekty te rozebrano po 2017 roku budując w tym miejscu bloki...

W 1953 roku przy ul. Zabłocie 58 (po 1980 roku Klimeckiego 8) wybudowano magazyny zbożowe Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Zbożowo-Młynarskiego "PZZ Ziarno". W 1979 roku powstały tam też 24 metalowe silosy na zboże. Obiekty te były obsługiwane z bocznicy doprowadzonej od ulicy Portowej. Nieco dalej od 1930 roku działała huta szkła "Wawel", na terenie której w 1957 roku rozpoczęła działalność Spółdzielnia Pracy "Metalowiec". Do firmy tej również doprowadzono kolejową bocznicę. W latach 50-tych przy ulicy Klimeckiego 22-24 zlokalizowano rozległą bazę sprzętowo-transportową Krakowskiego Przedsiębiorstwa Budowy Elektrowni i Przemysłu. Później zmieniono nazwę firmy na Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego "Chemobudowa-Kraków" S.A. Do bazy tej doprowadzono bocznicę od ulicy Portowej. Ostatnią bocznicą w tym rejonie była ta prowadząca do, zbudowanej w latach 70-tych, Chłodni Składowej nr 2 przy ul. Pana Tadeusza (obecnie magazyny).

Fragment mapy topograficznej z 1965 roku z bocznicami węzła w ul. Portowej:

1. Przedsiębiorstwo Budowy Stopnia Wodnego na Wiśle

2. Krakowska Stocznia Rzeczna

3. Zakłady Remontowe Maszyn Budowlanych

4. Krakowskie Zjednoczenie Budownictwa Wodno-Inżynieryjnego

5. Chłodnia składowa nr 1 (Igloopol)

6. Wytwórnia Prefabrykatów Betonowych

7. Baza Sprzętowo-Transportowa (Chemobudowa)

8. Zakłady Zbożowe "PZZ"

9. Spółdzielnia Pracy "Metalowiec"

10. Chłodnia składowa nr 2 przy ul. Pana Tadeusza

Likwidacja stacji "Wisła" i bocznic na Zabłociu

Na terenie samej stacji Wisła funkcjonowały liczne firmy korzystające z istniejącej infrastruktury. Jedną z pierwszych były składy węgla, artykułów hutniczych, drewna i materiałów budowlanych. Po II wojnie światowej było to Okręgowe Przedsiębiorstwo Handlu Opałem i Materiałami Budowlanymi. Pomiędzy zabudowaniami stacji a rzeką Wisłą powstały też budynki Krakowskich Zakładów Przemysłu Piekarniczego posiadające własny tor bocznicowy. Jednak już w latach 60-tych planowano likwidację stacji towarowej "Wisła". Plan zagospodarowania przewidywał budowę mostu drogowego przez Wisłę na wysokości ulicy Kotlarskiej. W związku z tym bocznice znajdujące się za obwodnicą kolejową miały być wpięte właśnie do niej nową łącznicą w rejonie ulicy Portowej. Planu tego nie zrealizowano.

Przejazd kolejowy przed stacją Kraków Wisła w 1981 roku.
Widoczny budynek na rogu ulic Zabłocie i Przemysłowej - wyburzony w 2020 roku.
Ilustracja: MK, DAU Pg., nr 602

Od lat 70-tych następował stopniowy spadek przewozów kolejowych na rzecz samochodowych. W latach 90-tych wiele z zakładów znajdujących się na Zabłociu upadło. W 2000 roku z bocznic korzystały już tylko "Metalplast", "Ziarno" i jednostka wojskowa. W 2001 roku zawieszono przewozy towarowe ze stacji "Kraków-Płaszów" do stacji "Kraków-Wisła" - infrastruktura torowa stacji została rozebrana. Równia stacyjna została wykorzystana do budowy mostu Kotlarskiego, który ukończono w grudniu 2001 roku. Na terenie dawnej stacji "Wisła" przez kilka lat straszyły niszczejące budynki - drewniany samej stacji jak i międzywojenny, murowany ekspedycji towarowej. Budynki te wyburzono w 2006 i 2008 roku. Systematycznie znikały też resztki niegdyś tak licznych bocznic na terenie Zabłocia, z których zostało już tylko kilka artefaktów...

Zrujnowany budynek magazynowy zlikwidowanej stacji Kraków-Wisła,
tuż przed jego wyburzeniem w 2006 roku.
Na pierwszym planie ulica Zabłocie.
Fotografia: Bartłomiej Filous (fotopolska.eu)

Przez kilkanaście lat na terenie dawnej stacji "Wisła" były tylko zarośla i dziki parking. Samo Zabłocie uległo w tym czasie wielkiemu przeobrażeniu i z dzielnicy przemysłowej stało się mieszkaniową. Wychodząc na przeciw oczekiwaniom nowych mieszkańców lokalne organizacje wykazały inicjatywę utworzenia w tym miejscu parku. Dzięki tym staraniom w maju 2018 roku otwarto park "Stacja-Wisła", który nie tylko nazwą nawiązuje do przeszłości. W parku umieszczono bowiem elementy małej architektury, które mają się kojarzyć z kolejową historią tego miejsca. 

Fragment parku "Stacja-Wisła" - widoczne elementy małej architektury.
W głębi zabudowania mieszkaniowe powstały w miejscu dawnej fabryki "Miraculum".
Po prawej stronie zachowane relikty dawnej rampy towarowej...

* * *

Na koniec krótka filmowa prezentacja parku "Stacja-Wisła":

Bocznice Krakowa - cz.2 - LK133 [2] (dawna Kolej Krakowsko-Górnośląska)

Pierwotnie cała obsługa towarów odbywała się w części towarowej dworca. Z czasem pojawiły się osobne bocznice obsługujące bezpośrednio składy lub fabryki. Również na linii górnośląskiej (obecna linia kolejowa nr 133) pojawiły się takie bocznice.

* * *

W 1910 roku zaplanowano budowę nowego dworca pasażerskiego, ale wcześniej musiano zbudować nową stację towarową. Dworzec towarowy powstał w latach 1909-1913 pomiędzy ulicami Kamienną i Prądnicką, ale jego integralną częścią była stacja zestawcza, która powstała dalej na zachód z przebudowanej stacji manewrowej Kolei Cyrkumwalacyjnej.

8. Kraków Główny Zachód (stacja zestawcza, skład opału)

W 1887 roku zbudowano Kolej Cyrkumwalacyjną (obwodową) biegnącą wałem twierdzy (obecnie Aleje Trzech Wieszczów) do stacji Podgórze-Bonarka. Aby odciążyć już sporo wówczas obciążony dworzec krakowski zaplanowano budowę stacji manewrowej (Krakau Rangierbahnhof) na zachód od łącznicy Kolei Cyrkumwalacyjnej. Powstała wówczas grupa 7 torów o długości 800 metrów, a w kierunku zachodnim powstał jeszcze 300 metrowy tor wyciągowy oraz tor łączący stację manewrową z dworcem krakowskim, który pozwalał na ruch manewrowy bez blokowania torów szlakowych.

Jedyna pozostałość po dawnej stacji manewrowej Kolei Cyrkumwalacyjnej.
Wieża wodna w 2016 roku straciła dach, ale nikt się nie interesuje tym zabytkiem.

Poza torami na stacji powstały też budynki - służbowo-mieszkalny, magazynowy oraz wieża wodna dla obsługi parowozów. Z uwagi na przecięcie dróg do Prądnika i Toń wybudowano także dwa wiadukty podziemne. Pierwszy wiadukt w ciągu ulicy Prądnickiej spowodował zmianę przebiegu tej ulicy (pierwotny to obecna ulica Zbożowa). Drugi mniejszy wiadukt powstał w ciągu ulicy Łokietka.

Plan stacji manewrowej Kolei Cyrkumwalacyjnej z 1894 roku
widoczny odchodzący tor Kolei Cyrkumwalacyjnej,
oraz bocznica Miejskiego Zakładu Sanitarnego
Ilustracja z Centralnego Archiwum Wojskowego sygn. Dok.V.I.371.5.148

Kolej Cyrkumwalacyjna w założeniu miała umożliwiać ruch pociągów z kolei Północnej do Transwersalnej z pominięciem kolei Karola Ludwika. Jednak po nacjonalizacji kolei (zakończonej w 1907 roku) jej znaczenie było marginalne. Ostatecznie w związku z decyzja o budowie nowego Dworca Towarowego w 1910 roku zadecydowano o likwidacji tej krótkiej linii. W latach 1909-1913 zbudowano nowy dworzec Towarowy. Integralną częścią tej inwestycji była przebudowa stacji manewrowej na stację zestawczą (dworzec wstępny).

Relikty zasiek węglowych w północnej części stacji zestawczej.
Skład opałowy przestał funkcjonować w 1979 roku, a zasieki rozebrano w 2022 roku.

Stacja zestawcza po rozbudowie posiadała aż 33 tory położone po obu stronach torów szlakowych. Tory te miały różne funkcje (pogotowia, zestawcze, objazdowe) oraz różne długości (od 241 do 859 m). W miejscu dawnego toru wyciągowego zbudowano górkę rozrządową. Po północnej stronie utworzono skład opału z 40 komorami rozdzielonymi betonowymi przegrodami (tzw. zasieki). Z południowej strony wytyczono ciąg komunikacyjny - ulicę Składową a przy niej cztery budynki mieszczące biura oraz mieszkania dla pracowników. Poszerzono też wiadukt w ciągu ulicy Łokietka oraz zbudowano nowe wiadukty (ul. Racławicka i ul. Wrocławska).

Jedna z nastawni stacji zestawczej (zachodnia głowica)
zbudowanych w okresie niemieckiej okupacji.
W głębi widoczne osiedle mieszkaniowe powstałe w miejscu dawnej fabryki WSK.

W okresie okupacji niemieckiej rozpoczęto modernizację stacji zestawczej nazwanej dworcem rozrządowym Kraków Zachód (Verschiebebahnhof Krakau West). Największe zmiany zaszły w zakresie układu torowego i rozjazdów oraz systemu sterowania - zamiast posterunków zwrotniczych rozpoczęto prace nad sterowaniem ruchem z centralnych nastawni. Dwie nastawnie powstały przy głowicach samej stacji a trzecia na końcu zmodernizowanej górki rozrządowej, gdzie zlokalizowano też odgałęzienie zbudowanej w latach 1942–1943 kolei obwodowej: Łobzów – Olsza – Płaszów/Prokocim Rozrządowy. Wszystkich prac modernizacyjnych nie ukończono z uwagi na działania obronno-defensywne w jesieni 1944 roku...

Wiata do obsługi pociągów PKP Intercity w południowej części Dworca Zachód.
Obok dawny magazyn przy ul. Składowej pełniący obecnie funkcję wagonowni.
Zdjęcie: bazakolejowa.pl

Od lat 50-tych XX w. większość pociągów towarowych obsługiwana była już na stacjach rozrządowych Prokocim oraz Nowa Huta. W latach 70-tych rozpoczęto przebudowę układu torowego stacji Kraków Zachód przystosowując ją do obsługi taboru pasażerskiego - po raz kolejny zaplanowano wtedy budowę nowego dworca pasażerskiego. Magazyn przy ulicy Składowej 17 użytkowany dotąd przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Artykułami Użytku Wielobranżowego przekształcono na biura oraz warsztaty wagonowe. Wybudowano też obok wiatę do obsługi wagonów. W latach 1990–1994 przebudowano układ torowy południowej części stacji oraz zmodernizowano sygnalizację i trakcję elektryczną. W 2001 roku ta część stacji znajduje się w gestii spółki PKP Intercity. W 2023 roku zmodernizowano zaplecze m.in. uruchomiono sezonową, automatyczną myjnię pociągów.

Hala Zakładu Maszyn Torowych w północnej części Dworca Zachód

Z końcem lat 80-tych XX w. w północnej części Dworca Zachód powstało zaplecze Zakładu Maszyn Torowych w postaci zespołu bocznic, torów odstawczych oraz hali. Stacjonują tam maszyny do utrzymania torowisk oraz pociągi ratunkowe. Najnowszą inwestycją na terenie Dworca Zachód jest powstałe w latach 2022-23 zaplecze techniczne dla Kolei Małopolskich. Powstała ogromna hala z przebiegającymi przez nią trzema torami o długości 140 metrów każdy. Jeden z nich to myjnia, pozostałe służą do obsługi technicznej pociągów tego operatora. Drogę dojazdową do tego obiektu wytyczono od ul. Doktora Twardego.

Hala obsługi pociągów Kolei Małopolskich.
W głębi po prawej hala Zakładu Maszyn Torowych.

9. Zakład Sanitarny, podstacja elektryczna, kotłownia

Jeszcze w czasie funkcjonowania stacji manewrowej z jej wschodniej głowicy wyprowadzono na północ bocznicę do Zakładu Kontumacyjnego na Prądniku Białym. Instytucja ta zajmowała się kontrolą sanitarną, dezynfekcją oraz ewentualną kwarantanną zwierząt (głównie bydła) przywożonych do miasta z obszarów, na których wystąpiło ryzyko epidemii. W późniejszym czasie w tym rejonie zbudowano Miejski Zakład Sanitarny (Obecnie Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II), który również był obsługiwany przez tę bocznicę (dostawa opału). Podczas przebudowy stacji manewrowej na dworzec wstępny przełożono wlot tej bocznicy na głowicę zachodnią (za wieżą wodną).

Bocznica prowadząca do zakładu kontumacyjnego na Prądniku Białym.
Ilustracja: Fragment mapy Twierdzy Kraków.

 

Podczas II Wojny Światowej na północ od Dworca Zachód zbudowano, biegnącą we wkopie, linię kolei obwodowej. Bocznicę do Zakładu Sanitarnego przerzucono wiaduktem ponad ta linią. Do tej pory obecne są żeliwne filary tego wiaduktu. Po wojnie w ramach akcji powszechnej elektryfikacji rozpoczęto budowę wokół Krakowa pierścienia sieci energetycznej o napięciu 220kV. Ciężkie urządzenia transformatorowe najwygodniej było transportować koleją, stąd stacje transformatorowe były często wyposażone we własne bocznice. Budowana w latach 50-tych stacja transformatorowa na Prądniku Białym została zlokalizowana tak, aby wykorzystać do jej budowy istniejącą bocznicę szpitala, którą skrócono i wprowadzono łukiem na teren stacji transformatorów.

Ciepłownia osiedlowa przy ul. Kluczborskiej - kiedyś węglowa obecnie gazowa.
Węgiel do niej dostarczany był koleją.

W 1968 roku na terenie Prądnika Białego rozpoczęto budowę dużego osiedla mieszkaniowego - "XXX-lecia PRL" (obecnie Osiedle Krowodrza Górka). Dla zaopatrzenia osiedla w ciepło (CO i CWU) zbudowano dużą ciepłownię przy ul. Kluczborskiej. Kotłownia ta zaopatrywała w ciepło również Szpitale Miejskie (obecny Jana Pawła i Narutowicza). Węgiel do niej był również dostarczany koleją - składowisko opału zlokalizowano wzdłuż toru. W latach 70-tych i 80-tych XX w. sukcesywnie likwidowano w Krakowie osiedlowe kotłownie węglowe, podłączając osiedla mieszkaniowe do dużych miejskich elektrociepłowni (Łęg, Nowa Huta, Skawina) lub modernizując je na gazowe (jak w przypadku w/w kotłowni). Bocznicę do ciepłowni przy ul. Kluczborskiej zlikwidowano z końcem lat 70-tych w związku z budową ulicy Wandy Wasilewskiej (dziś ul. Doktora Twardego). Zlikwidowano także skład Centrali Złomu z krótkim odgałęzieniem tej bocznicy (obecnie znajdują się tam garaże dla mieszkańców).

10. Ulica Składowa (Magazyny rolnicze, wojskowe i szpital wojskowy)

Wzdłuż południowej części stacji zestawczej wyznaczono nową ulicę Składową (pomiędzy ul. Zbożową i Łokietka). Przy niej w czasach austriackich zbudowano magazyn wojskowy oraz tor okrążający go od południa. Magazyn ten wyburzono w latach 50-tych i na jego miejscu zbudowano 150-metrowej długości budynek magazynu Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Handlu Artykułami Użytku Wielobranżowego, który później stał się wagonownią PKP. Od toru okrążającego ten magazyn wyprowadzono bocznicę (przecinającą ulicę Składową) do budynku Składu Rolniczego "Syndykat" przy ul. Zbożowej.

Skład Rolniczy "Syndykat" - widoczna rampa bocznicowa
Ilustracja: fotopolska.eu

Tuż obok składu "Syndykat" w latach 1928-1931 powstały magazyny Składu Rolniczego i Hodowli Nasion Czyżowskich. Dwa budynki tego składu są ustawione względem siebie pod kątem 90 stopni a przylegające do nich rampy są połączone z torem wjazdowym i wyciągowym (skierowanym pod katem 45 stopni względem nich) za pośrednictwem obrotnicy talerzowej. Obrotnice takie były dawniej często stosowane na terenie małych firm, gdzie nie było miejsca na klasyczne głowice ze zwrotnicami. Magazyny po II wojnie zajmowała Centrala Nasienna, ale bocznice przestano eksploatować w latach 90-tych. Unikalna zwrotnica została zezłomowana ok. 2000 roku.

Magazyny centrali nasiennej przy ul. Zbożowej
Widoczne miejsce po obrotnicy talerzowej.

W latach 1911–1912 u zbiegu ulic Łokietka i Składowej zbudowano zespół wojskowych magazynów zaopatrzeniowych. Już wtedy planowano budowę bocznicy kolejowej do nich, ale plan ten zrealizowano dopiero w latach 50-tych XX w. Na terenie tych magazynów funkcjonowała też kolejka wąskotorowa ułatwiająca rozładunek. Druga bocznica wyprowadzona z ulicy Składowej biegła 400 m na południe na teren Szpitala Wojskowego. Dla bezpieczeństwa odcięto wówczas ulicę Składową od Zbożowej na wysokości ul. Oboźnej.

Relikty bocznicy na terenie 5 Wojskowego
Szpitala Klinicznego przy ul. Wrocławskiej

Szpital wojskowy przy ul. Wrocławskiej został zbudowany w latach 1907 – 1911 ze składek społeczeństwa na wykup Wzgórza Wawelskiego z rąk austriackich (tam bowiem był zlokalizowany wcześniej austriacki szpital wojskowy). Po 1918 roku kompleks szpitala był zarządzany przez Wojsko Polskie jako 5 Wojskowy Szpital Okręgowy. Bocznica wybudowana na jego terenie służyła do zaopatrywania szpitalnej kotłowni w opał. W latach 80-tych zlikwidowano magazyny wojskowe i bocznice do nich prowadzącą. Relikty od dawna nieużywanej bocznicy szpitala nadal są obecne na jego terenie.

11. Bocznica fabryki WSK

W 1960 roku przy ulicy Wrocławskiej (tuż za ul. Łokietka) zlokalizowano fabrykę WSK (Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego). Produkowano w niej m.in. filtry powietrza, wentylatory, chłodnice. Bocznicę do tej fabryki wyprowadzono z zachodniej głowicy stacji Kraków Zachód. W latach 90-tych fabryka WSK została sprywatyzowana a po 2008 roku przeniesiona do Zabierzowa. Obiekty tego zakładu wyburzono a na jego terenie zbudowano osiedle mieszkaniowe. Resztki bocznicy zlikwidowano podczas przebudowy linii średnicowej.

Fragment mapy topograficznej z 1965 roku z układem torowym stacji Kraków Zachód:

1. Dawny magazyn obecnie wagonownia PKP Intercity,

2. Obecna lokalizacja hali Zakładu Maszyn Torowych,

3. Obecna lokalizacja hali obsługi pociągów Kolei Małopolskich,

4. Zasieki węglowe,

5. Bocznica stacji transformatorowej,

6. Lokalizacja kotłowni przy ul. Kluczborskiej,

7. Bocznica Centrali Złomu,

8. Magazyny wojskowe,

9. Dawny Skład Rolniczy "Syndykat",

10. Magazyny centrali nasiennej,

11. Bocznica do Szpitala Klinicznego,

12. Bocznica WSK

 
12. Rampa Piłsudskiego i fort nr.7

W latach 1942–1943 niemiecki okupant zbudował kolej obwodową (obecnie nazywany małą), która była włączona do linii kolejowej na Śląsk tuż przed ulicą Rydla. W latach 1952–1953, w związku z budową "dużej linii obwodowej" przesunięto odgałęzienie małej obwodnicy aż do nowego posterunku odgałęźnego Bronowice. W 1977 roku pomiędzy ulicami Racławicką i Wrocławską zbudowano przystanek osobowy "Łobzów" (pojedynczy peron wyspowy z wejściem z wiaduktu ul. Wrocławskiej). Przystanek ten został zbudowany w związku z planem uruchomienia kolei aglomeracyjnej ale powstał on w miejscu gdzie przed 1922 rokiem funkcjonował przystanek kolejowy zlikwidowany w związku z przejęciem terenu przez wojsko.

Rampa kolejowa w Łobzowie w październiku 1933 roku.
W głębi po prawej widoczny budynek przy ul. Wrocławskiej
obecnie zajmowany przez 16 Batalion Powietrzno-desantowy.
Zdjęcie: NAC

 

W 1931 roku przy linii kolejowej pomiędzy ul. Wrocławską i ul. Rydla, po jej południowej stronie zbudowano jednokrawędziową rampę o długości aż 400 metrów. Zadaniem tego obiektu była poprawa możliwości transportowych wojska zajmującego zespoły koszarowe przy ulicach Wrocławskiej i Głowackiego. Była to jedyna tak duża ładownia wojskowa w Krakowie. Od 1935 roku nazywano ją "Rampą Piłsudskiego". W okresie II wojny światowej Niemcy rozbudowali rampę Piłsudskiego wydłużając ją i zamieniając na dwukrawędziową. Pochylnię wjazdową zlokalizowano od strony ul. Rydla. Po wschodniej stronie zbudowano budynek warsztatowy oraz schronisko dla robotników obsługujących rampę.

Dawna rampa Piłsudskiego - wygląd obecny

Po II wojnie światowej rampa nadal była używana przez wojsko. Zbudowano nawet kolej wąskotorową ułatwiającą jej obsługę. Ponieważ znajdowała się tuż przy linii pasażerskiej była zbyt łatwo dostępna do obserwacji. Do bardziej tajnych celów używano rampy zbudowanej na ustronnym terenie zajmowanym przez dawny fort nr 7 znajdujący się za ulicą Rydla. Tuż za fortem zbudowano wojskową rampę kolejową do której bocznica odbijała łukiem na południe.

Dawna wojskowa rampa za fortem Nr 7
Obecnie znajduje się tu ogólnodostępny park.

Tuż za dawnymi ładowniami wojskowymi znajduje się w założeniu bezkolizyjny posterunek odgałęźny obsługujący dużą i małą obwodnicę kolejową a obecnie również kolej aglomeracyjną do Balic. Tory posterunku odgałęźnego Bronowice ciągną się aż do stacji Mydlniki, przed którą odłączała się kiedyś najdłuższa bocznica Krakowa.

Fragment sowieckiej mapy topograficznej na której widoczne są od lewej:

• wiadukty nad ul. Koniewa (Obecnie Armii Krajowej),
• posterunek odgałęźny Bronowice,
• rampa za dawnym fortem 7,
• dawna rampa Piłsudskiego.

13. Lotnisko Balice, baza paliwowa

Wojskowe lotnisko polowe w Balicach powstało jeszcze przed II wojną światową. W latach 50-tych zostało on rozbudowane a w 1956 roku na jego teren doprowadzono od stacji Mydlniki liczącą 12 km bocznicę.

Dawna bocznica lotniska Balice
(obecnie linia kolejowa nr 118)
1. Bocznica 8 Bazy Lotnictwa Transportowego JW 1155,
2. Już nieistniejąca bocznica betoniarni i składowiska kruszywa,
3. Bocznica bazy paliwowej nr 81 PKN "Orlen" Olszanica,
4. Dawny przystanek końcowy "Kolei na Lotnisko",
5. Przystanek końcowy kolei aglomeracyjnej "Kraków Lotnisko"
źródło: wikimapia.org

W 1964 roku, w związku z likwidacją lotniska Rakowice-Czyżyny, część lotniska w Balicach została udostępniona dla lotnictwa cywilnego. Lotnisko w Balicach było wielokrotnie rozbudowywane i modernizowane. Na potrzeby tej rozbudowy w okolicach obecnej ulicy Amazonek funkcjonowało składowisko kruszywa i betoniarnia, które zlikwidowano po 2014 roku. W połowie lat 80-tych przy bocznicy do Balic powstała baza paliwowa która obecnie funkcjonuje jako Baza Magazynowa nr 81 PKN "Orlen" Olszanica.

Poczatek bocznicy Bazy Magazynowej nr 81 PKN "Orlen" Olszanica

Z uwagi na wzrost przewozów pasażerskich w 2004 roku postanowiono stworzyć kolejowe pasażerskie połączenie z lotniska do miasta wykorzystując bocznicę lotniska. Bocznica awansowała wówczas do miana linii kolejowej nr 118. Trasa była obsługiwana spalinowymi szynobusami (SA101, SA109, SA133). Końcowy przystanek zlokalizowano przed bramą bazy wojskowej skąd do terminala lotniczego trzeba było dojechać autobusem.

Końcowy przystanek "Kolei na Lotnisko" w 2012 roku.
Ale na terminal lotniska pasazerskiego stamtąd było jeszcze pół kilometra...
W głębi brama na teren Bazy Lotnictwa Transportowego
ilustracja: bazakolejowa.pl

W 2013 roku rozpoczęto kolejną modernizację portu lotniczego ale także modernizację linii kolejowej 118. Została ona rozbudowana do dwutorowej, zelektryfikowana a na jej trasie zlokalizowano 3 nowe przystanki kolejowe (poza tym w samym terminalu lotniczym). Od 2015 roku dojeżdżają tam pociągi kolei aglomeracyjnej SKA1. Linia kolejowa nr 118 prowadzi do terminalu pasażerskiego, odcinek prowadzący do 8 Bazy Lotnictwa Transportowego jest teraz jej bocznicą.

Na wprost bocznica do bazy lotniczej.
Na prawo linia do terminalu lotniskowego.

14. Mydlniki wapiennik

Za stacją Mydlniki funkcjonowała kiedyś bocznica do kamieniołomu (okolice przystanku "Mydlniki wapiennik"). Następne bocznice istniały w Zabierzowie - do fabryki materiałów izolacyjnych, fabryki budowy maszyn i fabryki wyrobów metalowych. Kilkanaście bocznic funkcjonowało w Krzeszowicach z czego pozostały te prowadzące do Kopalni Porfiru "Zalas" i Kopalni Wapienia Czatkowice. Następne zgrupowanie bocznic funkcjonuje przy węzłowej stacji Trzebinia, ale na tym poprzestańmy...

Położenie bocznic linii kolejowej nr 133:
1. Bocznice w obrębie stacji Kraków Główny - strona wschodnia
2. Bocznice w obrębie stacji Kraków Główny - strona zachodnia
3. Bocznica Krajowego Składu Publicznego
4. Bocznica Zespołu Aprowizacyjnego Twierdzy Kraków
5. Tartak parowy przy ul. Warszawskiej
6. Dworzec Towarowy
7. Bocznica do rozładunku tramwajów
8. Kraków Główny Zachód (stacja zestawcza, skład opału)
9. Zakład Sanitarny, podstacja elektryczna, kotłownia
10. Ulica Składowa (Magazyny rolnicze, wojskowe i szpital wojskowy)
11. Bocznica fabryki WSK
12. Rampa Piłsudskiego i fort nr.7
13. Lotnisko Balice, baza paliwowa
14. Mydlniki - wapiennik
15. Zabierzów - fabryki

* * *

Na koniec film z ostatniego dnia funkcjonowania połączenia kolejowego do Balic po jeszcze wówczas jednotorowej, niezelektryfikowanej dawnej bocznicy lotniska.